We lezen en horen het vaak als het misgaat in de tbs-kliniek, als patiënten ontsnappen of ernstige delicten plegen terwijl ze op verlof zijn. Zulke incidenten maken diepe indruk op slachtoffers, nabestaanden en de samenleving, en roepen vervolgens een hoop vragen op. Maar wat gebeurt er nou allemaal om een patiënt met tbs (‘terbeschikkingstelling’) op een veilige manier te laten terugkeren in de maatschappij?
Na de eerdere seizoenen TBS en Jong en Vast, over een jeugdgevangenis, duikt journalist Tom Veldhuijzen opnieuw in de wereld van de forensische psychiatrie. Veldhuijzen spreekt niet alleen medewerkers en behandelaren, maar ook patiënten komen uitgebreid aan het woord over de reden van hun behandeling, het verblijf in een tbs-kliniek en de kans op terugkeer in de samenleving.
Beluister hier de podcast TBS
5 verschillende klinieken
Pointer bezoekt vijf verschillende klinieken:
- De afdeling voor extreem vlucht- en beheersgevaarlijke patiënten (EVBG) in Forensisch Psychiatrisch Centrum de Kijvelanden onder Rotterdam, waar patiënten zitten die agressief gedrag laten zien of verregaande vluchtplannen hebben gemaakt;
- De Langdurig Forensisch Psychiatrische Zorg (LFPZ) van de Pompestichting in het dorpje Zeeland, waar patiënten verblijven bij wie de behandeling niet wil aanslaan, waardoor ze nog een te groot risico vormen voor de samenleving;
- De Oostvaarderskliniek in Almere waar vrouwen een tbs-behandeling krijgen;
- De afdelingen voor zedenplegers in de Van der Hoeven-kliniek in Utrecht;
- De afdelingen voor Ongewenst Verklaarde Vreemdelingen (OVS) in FPC Dr. S. van Mesdag in Groningen, waar patiënten zitten die tijdens hun behandeling in veel gevallen terug moeten naar het land van herkomst.
Klein dorp
“We hebben vaak een eenzijdig en ook wel beangstigend beeld van tbs. Maar iedere kliniek, afdeling en patiënt is anders,” zegt Veldhuijzen. “Het is heel indrukwekkend om over de afdelingen te lopen en van patiënten de ‘why dunnit’ te horen, de reden dat hun leven zo gelopen is. En wat ervoor nodig is om de kans op nieuwe slachtoffers te voorkomen.”
“De LFPZ is bijvoorbeeld een klein dorpje op zich, waar vooral ingezet wordt op kwaliteit van leven. Tijdens de lunch hoorde ik van patiënten hoe lang ze al tbs hebben. Sommigen zitten al dertig tot veertig jaar. Dat zijn hele mensenlevens. Daar word je wel even stil van. Op de extra beveiligde afdeling in de Kijvelanden gaat het er heel anders aan toe. Daar kunnen patiënten ineens agressief worden, en moeten medewerkers zorgen voor een duidelijke structuur. Ik denk dat de luisteraar in deze serie vijf hele diverse verhalen gaat horen,” zegt Veldhuijzen.
Wat is tbs?
Een rechter kan een dader tbs opleggen als er sprake is van een psychiatrische stoornis en de persoon ten tijde van het delict geheel of gedeeltelijk ontoerekeningsvatbaar blijkt te zijn. Tbs is daardoor geen straf, maar een maatregel. Het doel is, indien mogelijk, een veilige terugkeer in de samenleving. Nederland telt op dit moment ruim 1500 patiënten met een tbs-maatregel, verspreid over elf klinieken in het land. Gemiddeld duurt een tbs-behandeling zo’n acht tot negen jaar.
De serie TBS zal iedere zondagavond, vijf weken lang te horen zijn op NPO Radio 1, en is in z’n geheel beschikbaar op alle podcastplatforms. De eerste aflevering is zondagavond op 6 augustus om 19.00 uur ’s avonds te horen bij Pointer op NPO Radio 1.
