Het verloftraject kent vier fases. Voor elke nieuwe fase moet toestemming verkregen worden van de Dienst Justitiële Instellingen van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Eén fase kan een aantal jaren duren. De vier fases zijn:
1. Begeleid verlof
Een patiënt start altijd met kortdurend begeleid verlof. In eerste instantie vindt er beveiligd verlof plaats. Dit betekent dat het verlof wordt begeleid door een beveiliger en een sociotherapeut. Als dat goed gaat, gaat de beveiliger niet meer mee op verlof. Het verlof vindt dan plaats onder begeleiding van twee sociotherapeuten. Gaat ook dat goed dan wordt de begeleiding teruggebracht naar één sociotherapeut.
2. Onbegeleid verlof
Als het begeleid verlof goed verloopt, kan onbegeleid verlof worden aangevraagd. Bij dit verlof vindt er geen begeleiding door personeel meer plaats. Het verlof kan één of meer dagen duren (inclusief één tot maximaal zes overnachtingen). De doelen van onbegeleid verlof zijn ruimer en gericht op het opdoen van werkervaring, het volgen van een opleiding en het opbouwen van een sociaal netwerk door familie en vrienden te bezoeken.
3. Transmuraal verlof
Bij een goed verloop van het onbegeleid verlof kan de volgende stap van de resocialisatie worden ingezet: transmuraal verlof. Dit houdt in dat de patiënt buiten de beveiligde zone van het forensisch psychiatrisch centrum (fpc) gaat wonen. Dit extramurale verblijf kan een zelfstandige woning zijn of bijvoorbeeld een verblijf in een regionale instelling voor beschermd wonen (RIBW), een forensisch psychiatrische afdeling van een psychiatrische instelling (fpa) of een dependance van het fpc. Het fpc blijft de patiënt op afstand begeleiden. Bij transmuraal verlof wordt een groot beroep gedaan op de zelfstandigheid en betrouwbaarheid van de patiënt.
4. Proefverlof
Als de patiënt de derde fase van het verloftraject goed doorloopt, kan het fpc proefverlof aanvragen. Proefverlof kan uiteindelijk leiden tot beëindiging van de tbs-maatregel. Bij proefverlof valt de patiënt nog steeds onder de verantwoordelijkheid van het fpc. Het toezicht wordt echter door de reclassering overgenomen. Het fpc blijft wel betrokken en eindverantwoordelijk voor de patiënt.
Longstay en Verlof
Tbs-patiënten met Langdurige Forensisch Psychiatrische Zorg (LFPZ) plaatsing komen alleen in aanmerking voor begeleid verlof. Dit geldt alleen voor patiënten bij wie door onafhankelijke deskundigen is vastgesteld dat zij vooral zorg nodig hebben in combinatie met een lage behoefte aan structurele beveiliging. Dit verlof is niet gericht op resocialisatie.