Verlof is een noodzakelijk onderdeel van de behandeling van de patiënt. Zonder verlof is het niet mogelijk de patiënt voor te bereiden op een veilige en gefaseerde terugkeer in de samenleving of doorstroom naar een vervolginstelling met meer vrijheden.

Verloftraject in 4 fases

(Beveiligd) begeleid verlof

Een patiënt start altijd met begeleid verlof. In eerste instantie vindt er beveiligd verlof plaats. Dit betekent dat het verlof wordt begeleid door een beveiliger en een sociotherapeut. Als dat goed gaat, gaat de beveiliger niet meer mee. Het verlof vindt dan plaats onder begeleiding van twee sociotherapeuten. Gaat ook dat goed, dan wordt de begeleiding teruggebracht naar één sociotherapeut.

Onbegeleid verlof

Als het begeleid verlof goed is verlopen, kan onbegeleid verlof worden aangevraagd. Bij dit verlof vindt er geen begeleiding door personeel meer plaats. Het verlof kan één of meer dagen duren (inclusief één tot maximaal zes overnachtingen). De doelen van onbegeleid verlof zijn ruimer en gericht op het opdoen van werkervaring, het volgen van een opleiding en het opbouwen van een sociaal netwerk door familie en vrienden te bezoeken.

Transmuraal verlof

Bij een goed verloop van het onbegeleid verlof kan de volgende stap van de resocialisatie worden
ingezet: transmuraal verlof. Dit houdt in dat de patiënt buiten de beveiligde zone van de tbs-kliniek gaat wonen. Dit extramurale verblijf kan een zelfstandige woning zijn of bijvoorbeeld een verblijf in een regionale instelling voor beschermd wonen (RIBW), een forensisch psychiatrische afdeling van een psychiatrische instelling (fpa) of een dependance van de kliniek. De kliniek blijft de patiënt op afstand begeleiden. Bij transmuraal verlof wordt een groot beroep gedaan op de zelfstandigheid en betrouwbaarheid van de patiënt.

Proefverlof

Als de patiënt de derde fase van het verloftraject goed heeft doorlopen, kan de tbs-kliniek proefverlof aanvragen. Bij proefverlof valt de patiënt nog steeds onder deverantwoordelijkheid van kliniek. Het toezicht wordt echter door de reclassering overgenomen. De kliniek blijft wel betrokken en eindverantwoordelijk
voor de patiënt.

De overgang van de ene verlofvorm naar de andere is alleen mogelijk met een nieuwe verlofmachtiging na een nieuwe verlofaanvraag met een inhoudelijke risicotaxatie. Daarnaast is het belangrijk dat de patiënt goed in zijn of haar behandeling zit, het risico op recidive afneemt en het risicomanagement goed vormgegeven is. 

Bij onttrekking (wanneer een patiënt langer dan 24 uur afwezig is) aan het verlof wordt de machtiging ingetrokken en moet een nieuwe aanvraag worden ingediend.

Over risicomanagement

Risicomanagement gaat om de maatregelen die worden getroffen om verlof verantwoord te laten verlopen.  Hiervoor worden bijvoorbeeld verlofcontroles ingezet, maar ook tijd en/of begeleiding tijdens een verlof, urinecontroles of een gps- volgsysteem.

Veiligheid heeft prioriteit

Het bewaken van de veiligheid heeft te allen tijde prioriteit. Verlof wordt daarom altijd heel zorgvuldig opgebouwd. Ieder individueel verlof wordt uitgebreid voor- en nabesproken met de patiënt. Alleen patiënten met een verlofmachtiging mogen op verlof. Wanneer het niet veilig of verantwoord wordt bevonden, gaat een gepland verlof niet door.

Toekenning van verlof in 5 stappen

Stap 1

De tbs-kliniek waarin de patiënt verblijft, schrijft een verlofaanvraag. Deze aanvraag wordt allereerst intercollegiaal getoetst. Dat betekent dat hoofden behandeling onderling de verlofaanvraag meelezen.

Stap 2

De tbs-kliniek waarin de patiënt verblijft, schrijft een verlofaanvraag. Dezelfde aanvraag wordt vervolgens besproken in de interne verloftoetsingscommissie. Na deze intercollegiale toets stuurt de kliniek de verlofaanvraag naar de Verlofunit van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI).

Stap 3 

De verlofunit van DJI beoordeelt of de aanvraag voldoet aan de formele vereisten zoals vastgelegd in het Verloftoetsingskader Tbs. Als aan de vereisten is voldaan en de stukken compleet zijn, zendt de Verlofunit de aanvraag naar het Adviescollege Verloftoetsing Tbs. Als er stukken ontbreken, worden deze bij de tbs-kliniek opgevraagd.

Stap 4 

Het Adviescollege toetst de verlofaanvragen. Daarbij besteedt het college onder meer aandacht aan het indexdelict, de delict analyse, de diagnostiek, het behandelplan dat de kliniek voor ogen heeft en de plaats van het verlof daarbinnen, de risicoanalyse en het risicomanagement.

Het Adviescollege houdt een aanvraag aan, als er informatie ontbreekt die van belang is voor het verstrekken van een advies. Het Adviescollege motiveert haar adviezen aan de hand van de hiervoor genoemde onderwerpen en brengt advies uit aan de minister voor rechtsbescherming. Het advies van het college is positief of negatief. Het advies wordt aan het hoofd van de Verlofunit gestuurd die namens de minister de uiteindelijke beslissing neemt.

Stap 5

De toets die het hoofd van de Verlofunit daarbij uitvoert, is een marginale. Het hoofd van de Verlofunit kan van een positief advies van het college afwijken. Daarvoor moet wel een motivatie gegeven worden. Als het hoofd van de Verlofunit negatief beslist na een positief advies van het college, is er sprake van een contraire beslissing. Een negatief advies van het Adviescollege moet worden overgenomen.

Deze stap eindigt met de afgifte van  verlofmachtiging die het kader vormt voor de periode van 1 jaar. 

Bovenstaande stappen worden voor iedere nieuwe fase in het verloftraject opnieuw doorlopen en dat deze stappen ook worden doorlopen bij de jaarlijkse evaluaties. Bij toekenning wordt er een verlofmachtiging afgegeven, waarin vastgelegd staat welke verloven, met welke opbouw, doelen en waarborgen, de tbs-patiënt gedurende een jaar mag praktiseren . 

2

Voorwaardelijke beëindiging

 Op basis van een advies van de kliniek en de reclassering dient het Openbaar Ministerie een vordering ter verlenging of voorwaardelijke beëindiging in. Als de verpleging voorwaardelijk wordt beëindigd, loopt de tbs-maatregel door. De rechter kan de verpleging ook voorwaardelijk beëindigen. Indien de voorwaarden worden geschonden, kan de patiënt weer worden opgenomen in de tbs-kliniek. Deze video laat meer zien over verlof en verlenging tbs.